Yabancı Sermaye Nedir? Türkiye’ye Neden Yabancı Sermaye Gelmiyor?

Yabancı Sermaye Nedir?

Yabancı Sermaye terimi son yıllar da sıkça duyduğumuz bir kavram oldu. Herhangi bir ülkede sanayileşmenin ilk aşaması yabancı sermayeye önemli bir rol vermek. Yabancı sermayenin iki fayda alanı vardır gelişmiş ve gelişmekte olan ülkeler. Gelişmiş ülke gelişmekte olan ülkeye bu sayede aktif bir şekilde sermaye yatırımı yapar. Yurt dışından ana ülkeye her türlü sermaye girişi olarak adlandırılan bu kavram, ilk olarak işletme düzeyinde yabancı yatırımları akla getirebileceği gibi dışardan yardım, ticari borçlanma, ev sahibi ülkeden veya hükümet düzeyinde bir kurumdan kredi ve hibeler şeklinde de olabilir.

Ticaret açığı ve alıcı ana ülkenin ekonomisindeki teknolojik boşluğu doldurmayı hedefler. Teknolojinin gelişimine katkı ve yönetim uzmanlığı ile dünyanın diğer ekonomileriyle entegrasyonu, hizmet ve mal ihracatı ile ülke ekonomisinin daha yüksek büyümesini teşvik eder.

Yabancı Sermaye Nasıl ve Ne Zaman Gelir?

Gelişmekte olan ülkelerde bir ihtiyaç niteliği taşıyan yabancı sermayenin girişine farklı nedenlerden dolayı ihtiyaç duyulur. Yerli sermayenin yetersizliği bunun için en önemli etkendir. Yabancı sermaye ile gelişmekte olan ülkede ekonomik faaliyeti hızlandırmak,ekonomik kalkınma için ihtiyaç olan finansmanı sağlanmak ve kendisi ile beraber geldiği ülkeye teknik bilgi, iş deneyimi ve bilgi birikimini getirmek amaçlanmaktadır. Yabancı yatırımcı yönetimsel bilgi, teknik bilgiyide beraberinde getirir ve bu avantajı ile ana ülkenin kaynaklarının en verimli yollarla düzenlenmesine yardımcı olur. Bu bilgi aktarımı sayesinde çalışanlara eğitim olanağı sağlanır.

Gelişmekte olan ülkeler için ekonomik ve endüstriyel sermaye en önemli faktördür. Bu sermaye yurt içinden veya yurt dışından ön ödemeli olabilir. Yurt içi sermaye yeterli olmadığında yurt dışından sağlanan sermayeden yararlanılır. Son teknolojik gelişmeler ve bilgi teknolojisinin yaygınlaşması, dünya ekonomilerini geçmişte hiç olmadığı kadar açtı. Bu sebep sermayenin çok uluslu rolünü ve önemini artırmıştır. Yurtdışından yabancı sermaye girişinin yalnız ekonomik kalkınmanın ilk aşamalarında değil, aynı zamanda gelişmekte olan ekonominin büyümesi için de hayati önem taşıdığı fark edilmiştir. Ülkelerin çoğu artık yabancı sermaye ve yatırım kullanıyor. Önce yabancı sermayenin gelişmekte olan ülke için anlam yardım rolünden bahsedeceğiz. Daha sonra avantaj ve dezavantajlarını inceleyeceğiz.

Gelişmekte olan ana ülkenin kaynak artışı sebebiyle yabancı sermaye, sadece yurtiçi tasarruflara ve kaynaklara katkı sağlamaz aynı zamanda ülkenin üretken varlıklarına da büyük katkı sağlar. Gelişmekte olan ana ülke direkt yabancı yatırım yoluyla döviz ülkesine döviz alıyor bu sayede. Bu şekilde ana ülkedeki yatırım seviyesini bununla beraber geliri ve istihdamı artırmaya yardımcı oluyor.

Gelişmekte Olan Ülkeler İçin Yabancı Sermayenin Önemi Büyük

Yabancı sermaye gelişmekte olan ülke için yeni üretim hatları geliştirme riskini üstlenir. Yeni hatları keşfetmek için ekonomi, deneyim, inisiyatif ve kaynaklara sahiptir. Yabancı sermaye bu girişinde başarısız olursa, zararlar gelişmekte olan ülke tarafından değil, yabancı yatırımcı tarafından karşılanır.

Yabancı yatırımcı daha önce de bahsettiğimiz gibi teknik ve yönetimsel bilgi birikimini de beraberinde getirir. Bu, ana ülkenin kaynaklarını en verimli şekilde düzenlemesine ve kullanılmasına yardımcı olur, bu konuda en düşük üretim yöntemleri benimsenir.

Yabancı sermaye, malların kalitesi, işgücüne ve iş uygulamalarına daha yüksek reel ücretler açısından yüksek standartları koruma geleneğini beraberinde getirir. Bu yalnızca yatırımcıların çıkarına hizmet etmekle kalmaz aynı zamanda diğer yerel kaygıların ürün kalitesini yükseltmede önemli bir faktör olarak hareket ederler.

Yabancı sermayeler, pazarlama yerleri sağlar. Aynı firma tarafından finanse edilen diğer ülkelerde bulunan birimler arasında ihracat ve ithalat yapılmasına yardımcı olur.

Yabancı sermaye, ana ülkenin ihracatını artırmasına yardımcı olarak ticaret açığını azaltmayı hedefler. Ürünlerin nicelik ve niteliği artırılarak, fiyatlar düşürülerek ihracat artırılır.

Yabancı sermayenin doğrudan hedefleri arasında olmasa da rekabeti artırmaya ve yerli tekeli kırmaya yardımcı olabilir. Yabancı sermaye, dünya da gelişmekte olan ve insan kaynağı ile beraber diğer kaynaklarıyla zengin ülkenin potansiyelini ölçmede iyi bir barometresidir. Ana ülkeden memnun bir yabancı yatırımcının ülkenin sahip olabileceği en iyi ticari elçi olduğu rahatlıkla söylenir.

Kısacası yabancı sermaye, gelişmekte olan ülkenin ekonomik kalkınması için zorunlu olan üç önemli alana yardımcı olmaktadır. Bu dört alanı şöyle sıralayabiliriz; tasarruf, ticaret döviz ve teknolojidir. Yabancı sermaye dört boşluk doldurma işlevini yerine getirir.

Türkiye’de Yabancı Sermayenin Etkisi Nedir?

Türkiye gelişmekte olan ülke konumundan olmasından dolayı yabancı sermaye yatırımlarıyla elde ettiği kaynakları ilerleyen yıllarda gelir getirecek alanlarda kullanması durumunda ülkenin kalkınmasına önemli katkı sağlar. Fakat uzmanlar burada önemli bir noktaya değinmekte. Kaynak bakımından oldukça zengin olan Kore, Çin, uzak doğu ülkelerinin, komşumuz Romanya ve Bulgaristan gibi balkan ülkelerinin örneklerin bakıldığında kaynaklar verimli alanda kullanılmadığı için ülkenin varlıklarını yabancılara kaptırıldığı gözlenmekte.

Türkiye’nin son yirmi yıllık yabancı sermayeye bakış açısı gözlemlendiğinde oldukça riskli bir alan olduğunu belirtmek gerekir. Türkiye’nin bu durumda riskleri düşürmesi gerekir. Bunun içinse başlangıçta gerçek bir demokrasinin yasamaya girmesi gerekmektedir. Herhangi bir düzenleme yapmaktan ziyade mevcut yasa ve düzenlemeleri uygulamak yeterli olacaktır. Bu da yabancı yatırımcılar ile arasında güven tahsis edecektir.

Yabancı Sermaye Çekmek İçin Neler Yapılabilir?

Türkiye maalesef son yıllarda yabancı sermaye konusunda sıkıntılar yaşamakta. Özellikle 2002 – 2014 yılları arasında cddi anlamda yabancı sermayenin ülkeye giriş yaptığı biliniyor. Sonrasında hukukun üstünlüğü, dış ülkelerle yaşanan problemler vb detaylar nedeniyle Türkiye’ye yabancı sermayenin gelişi azalmaya başladı. Pandemi sonrasında Türkiye güzel bir hikayye oluşturmaya başlamıştı ki, yeni ekonomi modeli altında doların yükselmesine fırsat tanınması işlerin bozulmasına neden oldu.

Dolar kurunun iki katına çıktığı bir ortamda yabancı yatırımcının ülkeye para sokup yatırım yapması oldukça zor. Tabi buna CDS primindeki yükseliş ve kredi derecelendirme kuruluşlarının not ve görünüm indirmeleri de eklenince Türkiye yabancı sermaye çekmekte zorlanır duruma geldi. Yabancı sermaye çekebilmek için ise yapılması gerekenler oldukça basit.

• Bağımsız bir merkez bankası
• Hukukun üstünlüğü ile güven ortamını sağlanması
• Para ve maliye politikalarının günümüz gereklerine uygun hale getirilmesi
• Yatırım teşviklerinin artırılması

Bu ve benzeri maddeler yabancı sermaye çekmek için olmazsa olmazlar arasında yer alır. Bir ülkenin para biriminin yarın hangi fiyat olacağı bilinmezse yabacı yatırımcı gelmez. Elbette ki net fiyat bilinemez ancak tahmin edilmesi zor ise yabancı yatırımcı dolarını veya sterlinini bozdurup TL ile yatırım yaparak piyasaya girme riskini göze almak istemeyecektir. Bu nedenle her şeyden önce Türkiye’nin para ve maliye politikasında değişiklikler yapması şart gibi durmaktadır. Tüm dünyanın faiz artırımına gittiği bir ortamda Türkiye’nin faiz indirmesi İktisatçılar tarafından büyük hata olarak nitelendirilmektedir. Bu hatanın nedenini maalesef TL’de değer kaybı olarak yaşamaktayız. Kur korumalı hesaplar çıktıktan sonra TL’de değer kaybı durmuş olsa da, bundan 1 sene öncesine göre 2 kat değersiz bir Türk Lirası ne yatırımcının ne de halkın isteyeceği bir durum değildir.