Dış Borçlanma Nedir, Nasıl Yapılır? Dış Borçlanma Araçları

Eğer ekonomi ile ilgileniyorsanız, muhtemelen dış borç, dış borçlanma gibi terimleri duymuşsunuzdur. Bu bölümde dış borçlanma nedir, nasıl yapılır gibi soruları cevaplandıracağız.

Dış Borçlanma Nedir?

Dış borçlanma konusuna ayrıntılı şekilde değineceğiz. Dış borçlanma nedir sorusuna cevap vermeden önce borçlanmanın ülkeler için önemini ve ülkelerin borçlanma nedenlerini açıklamak isterim.

Devletlerin çalışma mekanizması, ihtiyaçlar doğrultusunda işlemektedir. Bu ihtiyaçlar ülkeler içerisinde yaşayan halkın, şehir alt yapılarının ve devlet kurumlarının çeşitli isteklerinden oluşmaktadır.

Devletler, ihtiyaçları karşılamak amacıyla, hazinedeki ekonomik varlıkları kullanır ve bu doğrultuda ülkenin ekonomik durumu analiz edilir.

Pek devletin hazinesindeki bu ekonomik varlıklar nasıl oluşur?

Hazinenin belirlenmesinde birçok ekonomik araç olsa da genel olarak ihtiyaçların karşılanmasında halk vergileri, gayrimenkul gelirleri vb. varlıklar kullanmaktadır. Ancak bunlar devletin karşılaması gereken tüm ihtiyaçlara yetmemektedir. Bazı durumlarda ise devlet ihtiyaçlarını bu varlıklarla karşılamakta ama yatırım yapacak bütçe bulamamaktadır.

Devlet bu durumda iki yola başvurmaktadır.

Bu yollardan ilki para basma işlemidir. Ancak para basılması yani devlet parasının piyasada arttırılması, devletin parasının değer kaybetmesine sebep olmaktadır. Bazı durumlarda devletler para basma politikasını uygulasa da bu durum yaşanmaması amacıyla dış borçlanmaya gidebilmektedirler.

Dış borçlanma kavramının temeli bu tarz durumlardan gelmektedir. Dış borçlanma kavramının genel bir tanımını yapacak olursak;

Dış borçlanma ülkelerin, döviz varlıklar elde etmek, ek bir gelir kaynağı yaratmak, ülke finansmanını güçlendirmek, yatırım yapmak vb. sebeplerle yabancı devletler ve çeşitli finans kuruluşlarından borç almasıyla oluşmaktadır.

Ülkemiz üretim ve yatırım açısından günümüzde ekonomik sıkıntılar yaşamaktadır. Özellikle son 40 yıllık geçmişinde ülkemiz sürekli olarak dış borçlanma yapmaktadır. Sürekli bir hale gelen dış borçlanma aynı zamanda enflasyon, döviz kuru, faiz kararları gibi ekonomik araçları da olumsuz yönde etkilemektedir.

Dış Borçlanma Araçları

Dış borçlanmanın ekonomik politikalar çerçevesinde yapılması ve yapılacak dış borçlanmanın ekonomik araçların tümünü etkilemesi sebebiyle devletler dış borçlanmaya giderken çeşitli dış borçlanma araçlarını kullanmaktadır.

Bu araçları ele alacak olursak;

Ülkeler dış borçlanma yapmadan önce uyguladıkları para politikaları çerçevesinde çeşitli fon stratejileri kullanmaktadır. Bu fonlar aynı zamanda dış borçlanma araçları kavramını temsil etmektedir. Fon stratejisi çerçevesinde;

Kamu dış borçlanma senetleri, özel sektör dış borçlanma senetleri, ters repo, repo, mevduat borçlanması, takas bankası para piyasaları, yatırım fonları, vadeli işlem ve opsiyon piyasaları, varlığa dayalı menkul kıymetler, gelir ortaklığı senetleri vb. ekonomik varlık araçları bulunmaktadır. Bir önceki yazımda iç borçlanma nedir başlığına da göz atmanızı tavsiye ederim.