Halka Arz Nedir, Neden Yapılır? Halka Arz Hisseleri Nasıl Alınır?

Borsa İstanbul’da son 2 yılda en çok duyduğumuz terimlerden bir tanesi halka arz. Borsaya milyonlarca yeni yatırımcı çeken halka arz furyası devam edecek mi? Şirketler neden halka arz başvurusu yapıyor? Halka arz olmak isteyen şirketlerin hisseleri nasıl alınır? Halka arz hisselerini almak mantıklı ı, nelere dikkat etmeliyiz?

Halka arz nedir? Bu sorunun cevabı, bir şirketin hisselerini halka açarak, genel olarak yatırımcılara satmasıdır. Bu süreç, şirketin sermaye artışı ve likidite imkanı elde etmesini sağlar.

Halka Arz Nedir?

Şirketlerin hisselerini halka açması anlamını taşıyan halka arz bu sayede şirkete bir dizi avantaj sağlamaktadır. Şirket patronları ve yönetimi halka arzın sağladığı avantajlar ndneiyle şirketleri için halkaarz başvurusunda bulunurlar. Tabi haka arzlar firmalara sadece avantaj sağlamazlar. Bazı riskleri ve dezavantajları da olabilir. Şirketler SPK’ya halka arz başvurusu yaptıktan sonra onay süreci işlemeye başlayacaktır. Bu süreç bazen aylar sürerken bazen yıllar bile sürebilmektedir.

Halka Arzın Avantajları ve Dezavantajları

Şirketler genellikle nakit ihtiyacı doğduğunda halka arz başvurusu yaparlar. Yeni yatırım yapacakları zaman veya krediye erişim imkanının kısıtlı olduğu zamanlar halka arz konuları gündeme gelebilmektedir. Likiditeye ulaşmanın en kolay ve masrafsız yolu olarak görülen halka arz bazen patronlar ve şirket yönetimleri tarafından yatırımcıların aleyhine de kullanılabilen bir duruma dönüşmektedir.

Halka Arzın Şirketlere Sağlayacağı Avantajlar

Şirketlerin halka arz edilmesindeki temel neden arz süreci sonucunda elde edeceği avantajlardır. Halka arzın şirketlere sağlayacağı avantajları şu şekilde sıralayabiliriz.

Sermayeye Kolay Ulaşma İmkanı

Halka arz, şirketlere önemli bir sermaye artışı sağlar. Bu, büyüme ve yeni projeler için gerekli finansmanı temin etmelerine olanak tanır. Hisse satışı yoluyla şirkete ortak olma fırsatını sunan halka arz şirketleri bu sayede ciddi miktarda gelir elde ederler.

Bir kredi ödemesi olduğunda, yeni bir yatırımın finansmana ihtiyacı olduğunda halka arza uygun şirketlerin genellikle 1 numaralı önceliği halka arz başvurusu yapmaktır. Tabi onay sürecinin uzunluğu ve prosedürler nedeniyle her şirketin halka arz edilebilmesi mümkün olmamaktadır.

Likidite İmkanı

Halka açılan şirketler, hisse senetlerinin borsada işlem görmesi sayesinde daha fazla likiditeye sahip olur. Bu, yatırımcıların hisselerini kolayca alıp satabilmelerine olanak tanır. Bu sayede şirket ortaklarının da halka hisse satışı yapmalarının önü açılabilir.

Şirket ortaklarının borsaya kote olmayan hisseleri satması diğer hisse yatırımcıları için olumsuz bir durumdur. Ancak SPK, koşullar karşılandığında buna imkan vermektedir. Yine şirketler halka arz olduktan belirli bir süre sonra bedelli sermaye artırımı gibi işlemlerle yeniden hisse satışı yaparak daha fazla gelir ve likidite elde etme şansına da sahip olabilirler.

Şirket Profilinin Yükselmesi

Halka arz, şirketin kamuoyu ve medya tarafından daha yakından takip edilmesine neden olabilir, bu da şirket profiline olumlu bir etki yapabilir. Halkaarz olan şirketler, Bloomberg, APara, Ekotürk gibi tv kanallarında da kendilerine sıklıkla yer bulabilir.

Özellikle hisse senedi hareketlerine göre sosyal medyada da bilinirliği artacaktır. Bu nedenle şirketlerin halka arz edilmesi şirketlere aslında prestij anlamında da değer katan bir detay olmaktadır. Tabii şirket hisselerinin göstereceği performans bu bağlamda prestijin artmasına veya var olan prestijin korunamamasına katkı sağlayabileceği unutulmamalıdır.

Halka Arzın Şirketlere Dezavantajları

Halkaarz olmak şirketlere bir çok avantaj sağlamaktadır. Ancak bunların yanı sıra bazı dezavantajları da beraberinde getirebilir. Nedir bu avantajlar derseniz şöyle sıralayabiliriz.

Daha Fazla Sorumluluk ve Denetim

Halka açılan şirketler, hissedarlarına karşı daha fazla sorumluluk taşır ve finansal durumlarını daha sık ve şeffaf bir şekilde raporlamak zorundadır. SPK’nın belirlediği tarihlerde bilanço açıklamak, şirket hisse paylarında oluşabilecek fiyatlamalar ile alakalı kap haberlerini zamanında yayınlamak gibi zorunluluklar vardır. Yine şirket hisselerinde oluşabilecek aşırı fiyatlamalar nedeniyle SPK’nın cezalarına da maruz kalma riskleri olmaktadır.

Şirket Değerinde Yaşanabilecek Ani Değişimler

Borsada işlem gören hisseler, piyasa dalgalanmalarına açıktır. Bu durum, şirketin değerinin ani bir şekilde değişebileceği anlamına gelir. Yani şirket ile alakalı haber akışlarının olumlu olması halinde çok aşrı bir değerlenme veya olumsuz haber akışlarında ise istenmeyen değer kayıpları yaşanabilir. Bu nedenle bir çok şirket hisse senedi geri alım programı gibi uygulamalar yaparak kendi sattıkları, halka arz ettikleri hisseleri geri almaktadırlar.

Şirketin prestijini korumak ve yatırımcının güvenini sağlamak oldukça önemlidir. Aksi takdirde yatırımcını itibar etmediği hisseler her türlü spekülasyona açık bir şekilde tahtacıların oyuncağı olabilir. Bazı şirketlerin patron ve yönetimleri, halka arz sonrası şirket değeriyle ilgilenmemektedir. Bu tarz şirketlerde söz sahibi genellikle o hisse senedinin tahtacısı olmaktadır. Bu da sert fiyatlamaları ve şirket değerinde sert değişimleri beraberinde getirebilmektedir.

Halka Arza Karar Vermeden Önce Şirketlerin Dikkat Etmesi Gerekenler

Şirketlerin halka arz başvurusu yapmadan önce bir çok yönden kendilerini hazırlamaları gerekmektedir. Bu hazırlık aşamaları tamamlandıktan sonra SPK’ya halkaarz başvurusu yapılabilir. Başvurunun takibi SPK bültenlerinde ve KAP açıklamalarında takip edilebilir.

Finansal Hazırlıklar

Halka arz öncesinde şirketlerin finansal yapısını güçlendirmesi ve yatırımcılara güven vermesi kritik önem taşır. Aksi takdirde halka arz sonuçları şirktin umduğu gibi sonuçlanmayabilir. Tabi onun da öncesinde zaten finansal olarak hazır olmayan şirketlerin SPK onayını almaları zor olacaktır.

Şirket Değerlendirmesi

Halka arz kararı öncesinde, şirketin gerçek değerini belirlemek için etkili bir değerleme süreci geçirilmelidir. Bunun için değerleme şirketleri ve aracı kurumlarla işbirliği halinde bir süreç yöneten şirketlerin hangi fiyattan halka arz edileceği, hangi yöntemle halka arz olacağı gibi detaylar SPK’nın haftalık bültenlerinde ilan edilecektir.

Halka Arz Stratejileri

Farklı sektörlerde faaliyet gösteren şirketlerin, halka arz stratejilerini sektörel dinamiklere göre belirlemesi önemlidir. 2022 ve 2023 yıllarında en çok halka arz edilen sektör şirketleri enerji şirketleri oldu. Yenilenebilir enerjiye tüm dünyada ilginin artması bu yönde şirketlerin halka arz süreçlerini hızlandırdı. Zaten son iki senenin en çok kazandıran hisseleri incelendiğinde yine bu sektör şirketlerinin büyük paya sahip oldukları da görüntülenebilir.

Halka Arz Hisseleri Nasıl Alınır?

Şirketlerin halka arzı belirli aracı kurumların önderliğinde yapılır. Hemen hemen her aracı kurumdan şirketlerin halka arzlarına katılım sağlanabilir. Yine bankalarda yatırım hesabı açarak halka arzlara katılmanın mümkün olduğunu da belirtelim. Bu doğrultuda bir kişinin halka arza katılım sağlayabilmesi için öncelikle yatırım hesabının olması gerektiğini söyleyelim. SPK lisanslı aracı kurumlar veya bankalar aracılığıyla hisse senedi yatırım hesabı açabilirsiniz.

Halka arz süreci tamamlandığında şirketlerin hisseleri borsada işlem görmeye başlayacaktır. Yine şirketin borsada işlem görmeye başlayacağı fiyat ve işlemlerin başlayacağı gün SPK tarafından ilan edilecektir.

Şirketin hisseleri borsada işlem görmeye başladıktan sonra artık alım-satıma açık hale gelecektir. Yatırım hesaplarınız üzerinden arz sürecinde payınıza düşen hisseleri borsada dilediğiniz gibi satabilirsiniz. Satış yapabileceğiniz gibi yeni alım emri de iletebilirsiniz. Tabi hisse senedinin ilk işlem gününde sert hareketlerin yaşana ihtimali yüksektir. Yani tavan olması veya taban olması gibi bir durumda alış veya satış tarafının kilitli olabileceği unutulmamalıdır.

Şirketlerin halka arz süreçleri ile alakalı detaylı bilgiler paylaştık. Halka arz nedir, şirketler neden halka arz edilir? Halka arzın şirketlere avantajları nelerdir gibi soruları cevapladık. Peki yatırımcıların halka arza katılma motivasyonu nereden gelmeli? Yatırımcıların halka arza katılmaları mantıklı mı?

Halka Arz Hisseleri Kazandırır mı?

Halka arz olan şirketlere yatırım yapmak geçmişte çok para kazandırdı. Ancak 2023 sonunda yapılan halka arzlar yatırımcısını üzdü. Örneğin surgy, avpgy gibi halka arzlar yatırımcısına para kazandırmak yerine para kaybettirdi. Ancak bu hisselerde de 2024 yılının ilk günlerinde toparlanma ibareleri görülmeye başlandı.

Borsa İstanbul’da yapılan halka arzlar genellikle %20 gibi bir iskontolu fiyat ile halkaarz ediliyor. En azından SPK tarafından ifade edilen bu. Ancak matematiksel olarak bu ifade bazen gerçeklerle bağdaşmayabiliyor. Yani şirketlerin halka arz fiyatının ederinden daha pahalı halka arz edildiğini gösteren teknik göstergeler de olabiliyor. Bu nedenle yatırıcıların uyanık olmaları gerekiyor.

Kısaca yatırımcılar için halka arzlar bir fırsat olarak görülebilir. Ancak doğru şirketlere yatırım yapmak önemlidir. Aksi takdirde yanlış halka arz hisselerine yatırım para kazandırmak yerine zaman kaybettirebilir. Zaman kaybettirebilir diyoruz çünkü genellikle borsada yeni halka arz olan bir şirketin ilk zamanlarda para kazandırmasa bile sonrasında yatırımcılarını ihya edebilme potansiyeli göz önünde bulundurmalıdır. Bu nedenle hikayesi olan şirketlere yatırım yapılmalıdır. Sektörel bazda değerlendirmeler yapılmalı, şirket patronları detaylı araştırılmalı mimli isimlerin şirketlerinden de uzak durulmalı.

Bu bölümde halka arz nedir, şirketler neden halka arz edilir sorularını cevaplandırdık. Ayrıca halka arz hisselerine nasıl yatırım yapılır sorusunu da net bir şekilde cevaplamış olduk. Halka arz süreçleriyle alakalı yeni bir gelişme olması durumunda yine bu sayfayı güncelleyerek sizleri bilgilendirmeye devam edeceğiz.