Pandemi sonrasında finansal piyasalara olan ilgi arttı. Artık insanlar online olarak döviz, altın, emtia, hisse senedi ve kripto paralarda alım satım yaparak para kazanmak konusunda adımlar atıyor. Bu yönde Borsa İstanbul’da da pandemi sonrasında ciddi bir yatırımcı artışı yaşandı. Yeni halka arzlar da bu durumda bir etken oldu. Sizler için piyasalarda denge nedir, piyasa dengesi nasıl oluşur gibi soruların cevaplarını bulabileceğiniz bir makale hazırladık.
Piyasa Dengesi Nedir?
Küresel yapıda biz insanlar her şeyin bir denge içerisinde olmasını isteriz. Bunun sebebi dengeyi bozan herhangi bir etkende rahatsız edici sonuçların ortaya çıkabilmesi ihtimalidir. Ekonomik yapıda bu duruma oldukça benzerlik göstermektedir. Ekonomide tüm kavramlar birbiriyle bağlantılı bir şekilde işlev göstermekte ve herhangi bir kavramın ekonomik yapıdan çıkarılması negatif sonuçlar doğurabilmektedir.
Piyasa dengesi, uluslararası ekonomiler için oldukça önemli bir kavramdır. Piyasa dengesi analiz edilirken tüketiciye ve üreticiye bakılmaktadır. Bunun sebebi piyasa dengesinin sağlanmasında tüketici oranları ile üretici oranlarının birbirlerini desteklemesi gerektiğidir.
Piyasa dengesi aynı zamanda ekonomik dengeyi ifade etmektedir. Eğer bir ülkede veya herhangi uluslararası pazarda tüketilen mal ve üretilen malın birbirine oranı aynıysa ekonomik denge sağlanmış olur ve piyasa dış etkenlerden etkilenmez.
Piyasa dengesini daha net anlatmak için piyasada oluşabilecek, dengesizlik durumunda neler yaşanabileceğini açıklamak isteriz;
Öncelikle piyasa dengesinin bozulması demek ülke içerisindeki arz ve talep dengesinin bozulması anlamına gelmektedir. Eğer talep edilen miktar yüksek üretilen miktar azsa, bu durumda tüketici mal veya hizmet bulmakta zorlanacak ve seçimlerini başka mal veya hizmet yönünde kullanacaktır. Buna örnek olarak ihracat seviyesi verilebilmektedir. Örneğin bir ülkede üretilen mal o ülkenin nüfusuna yetmiyorsa, devletler ihtiyacı karşılamak için yurtdışından alım yapabilmektedirler. Bu sebeple dış borçlanma artabilir. Ayrıca yurtdışından alım sebebiyle piyasalardaki mal ve hizmetin fiyatı yükselebilir.
Tam tersi durumda ise yani üretilen mal fazla tüketim oranı az ise bu durumda, piyasa dengesi yine sağlanamaz ve üretici bu durumdan olumsuz etkilenebilmektedir. Bu tarz durumlar yaşandığında üretilen ürüne talep sağlanması için, üretici kâr marjını azaltabilir ya da fiyatların düşmesi sonucunda zarar edebilir. Bu durum aynı zamanda üreticilerin piyasalardan çekilmesine sebep olabilmektedir. Bu durum anlatılırken her ne kadar basit bir durum olarak gözükse de dengenin yüksek seviyelerde bozulması ülke ekonomisini kriz duruma sokabilmektedir.
Piyasa dengesinin bozulması durumunda neler olacağını açıkladığımıza göre, piyasa dengesini etkileyen faktörlere de değinmek isteriz;
- Piyasalar dönemsel olarak tüketici isteklerini analiz ederler. Bu analizler sonucunda bir talep skalası oluşturulur ve arzın talebe göre nasıl bir aksiyon alacağı gözlemlenir. Talep seviyesi arz seviyesinden yukarısındaysa, talep seviyesinin düşürülmesi için üretilen mal ve hizmet fiyatları yükseltilir. Böylece talep miktarında bir azalma meydana gelebilir.
- Üreticinin fazla ürün üretmesi sonucunda, arz seviyesi talep seviyesini geçebilir. Bu sebeple arz edilen mal ve hizmete yeterli talebin sağlanabilmesi için fiyatlar düşürülür. Bu durum talep seviyesine eşitlenene kadar piyasa dengesi oluşmaz.
- Piyasa dengesi konusunda en büyük sıkıntıların yaşanması sebeplerinden birisi de rekabet düzeyidir. Günümüzde piyasalar serbest olarak adlandırılmakta ve sınırsız arz ve talep oluşturulabilmektedir. Bu durumda piyasada her ne kadar denge olsa da bir şirketin fazla ürün üretmesi veya ürünlerinde yapacağı herhangi bir fiyat değişimi bu dengeyi bozabilir.
Piyasa Dengesi Nasıl Oluşur?
Piyasa dengesinin oluşturulması için öncelikle dengenin oluşturacağı piyasanın iyi incelenmesi ve analiz edilmesi gerekmektedir. Piyasa koşullarını oluşturan tüketici kitlesinin ihtiyaçlarının belirlenmesi ve buna karşılık üretici işletmelerin üretim kapasitesinin belirlenmesi gerekmektedir. Bir nevi arz ve talep miktarının belirlenmesi, bu iki kavramın birbiriyle dengelenmesi için fiyat istikrarının ve piyasa stratejisinin uygulanması gerekmektedir.
Bir yanıt bırakın